Everest Tırmanılana Kadar |
|
|
|
- 1841: Sör George Everest, Hindistan Kadastro Sorumlusu, Everest’in yerini tespit etti.
-
1848: Zirve b incelendi ve yüksekliği 176 km uzaklıktan 9200 metre olarak ölçüldü.
- 1852: Hindistan Trigonometri Araştırmaları Zirve XV’I dünyanın en yüksek yeri olarak belirledi.
- 1854: Zirve b Zirve XV oldu.
- 1856: Kadastrocu Andrew Waugh ilk yükseklik ölçümünü tamamladı ve Everest’in 8840 metre yüksekliği olduğunu ilan etti.
- 1865: Zirve XV Sör George Everest’in adını alarak Everest oldu.
Everest Tibet’te Chomolungma Nepal’de ise Sagarmatha olarak bilinir.
- 1903: Hindistan Genel Valisi Lord Curzon Rusların Tibet
üzerindeki etkisinden korkarak Sör Francis Younghusband’ı “sınır ve
ticaret” pazarlığı yapmak üzere Tibet’e gönderdi. Tibetliler pazarlığı
reddettiklerinde Younghusband Lhasa’ya İngiliz Ordusu Ekspedisyonu
götürdü. Dalai Lama Mongolia’ya kaçtıktan sonra Eylül 1904’te bir
anlaşma imzalandı.
- 1904: Younghusband'ın ekibinden J. Claude White Kampa Everest’in
doğu tarafını yaklaşık 150 km uzaklıktan Kampa Dzong’dan görüntüledi.
Bu Everest’in ilk fotoğrafı olmasa da kimi önemli ayrıntıları gösteren
ilk çalışmaydı.
- 1907: İngiliz Kadastro Ekibi üyesi Natha Nepal tarafından Everest
bölgesine giriş izni aldı. Dağın güney rotasının çıkış noktası olan
Dush Kosi vadisinden Khumbu buzulunun sonuna kadar haritasını yaptı.
- 1913: İngiliz askeri kuvvetlerinden Yüzbaşı John Noel Everest’e
yaklaşmanın en iyi yolunu bulmak amacıyla Tibet’e doğru yola çıktı. O
dönemde Tibet’e yabancıların girmesi yasaktı. Everest’e 96 km kadar
yaklaştığında haritalarda görünmeyen bir dağ dizisi ile
karşılaştı. Noel puslar arkasından belirdiğinde Everest’in son 300
metresini görebiliyordu.
- 1920: Çin ile Rusya arasındaki politik gerginlik azaldığında Dalai
Lama Tibet’i yabancılara açtı. Kraliyet Coğrafya Ekibi ve
Dağcılık Federasyonu Everest’e düzenlenecek bir ekspedisyon üzerine
tartışmak için bir toplantı düzenledi. Kuzey ve Güney kutuplarına
ulaşılmıştı ve bir sonraki başarı Everest olmalıydı. Younghusband
Everest Komitesini kurdu ve zirve denemesi ikincil olmak üzere dağı
keşif amaçlı bir ekspedisyonun ertesi yıl gerçekleştirilmesine karar
verildi. Tümüyle bir zirve denemesi amaçlı bir organizasyon ertesi yıl,
1922’de yapılacaktı.
- 1921: Yarbay Charles Howard-Bury liderliğinde İlk İngiliz
Everest Keşif Ekspedisyonu düzenlendi. Bu George Leigh Mallory'nin
Everest’e ilk yolculuğuydu. 10 hafta boyunca dağa kuzey ve doğu
tarafından yaklaşma yollarını aradıktan sonra, 24 Eylül 1921
tarihinde, Guy Bullock ve George Mallory 7000 metredeki Kuzey Geçidi’ne
ilk ulaşan dağcılar oldular. Dağın kuzey rotası açılmaktaydı.
- 1922: Tümgeneral C.G. Bruce liderliğindeki İkinci İngiliz
Ekspedisyonu önceki yıl keşfedilen rotayı izleyecekti. George Mallory,
George Finch, Geoffrey Bruce, Henry Morshead, Edward Norton, Howard
Somervell gibi dağcılar ve ekspedisyonu filme alacak olan John Noel ile
Everest’e geri döndü. 22 Mayıs’ta Mallory, Norton, Somervell ve
Morshead ilk denemelerini yaptılar ve inişe geçmeden önce Kuzey
Sırtı’nda 8170 metreye ulaştılar. 23 Mayıs’ta George Finch ve Geoffrey
Bruce Kuzey Sırtı ve Yüzü boyunca yükselerek oksijen desteğiyle 8320
metreye tırmandılar. 7 Haziranda, Mallory Kuzey Geçidi’nin altında 7
Sherpa’nın hayatına malolacak olan üçüncü bir denemeye liderlik etti.
Bu Everest tarihindeki ilk kayıplardı.
- 1923: ABD’de bir seminerde Mallory’ye neden Everest’i tırmanmak istediği sorulduğunda Mallory o ünlü yanıtı verdi: “Çünkü orada”.
- 1924: 4 Haziran'da kötü hava koşullarında geçen bir kaç haftadan
sonra Kuzey rotasında en son 8140 metredeki Kamp 6’a ulaşıldı. Norton
ve Somervell oksijensiz bir deneme yaparak, Kuzey Yüzüne doğru çapraz bir hat takip ederek Büyük Kulvar'a ulaşmak istediler.
Somervell 8500 metrede tırmanıştan vazgeçtikten sonra Norton yoluna yalnız başına devam
etti ve 8570 metreye ulaşarak 29 yıl boyunca tırmanılamayacak olan bir
yüksekliğe ulaşmayı başardı. 8 Haziran'da George Mallory ve Andrew Irvine oksijen kullanarak
zirveyi tekrar denediler. Destek ekibinden Noel Odell 12:50'de Kuzey
sırtında Büyük Basamak'ta tırmanıcıları bir an gördü. Odell’e göre
plana göre geride kalmışlardı ancak oldukça şevkle tırmanıyorlardı.
Odell önceleri 2 dağcının İkinci Basamak denilen yeri tırmandıklarını
düşünmüştü, ancak yıllar sonra 1933 ekspedisyonundan konuştuğu
dağcılardan bu aşamanın zorluğuna dair edindiği izlenimle aslında İlk
Basamak'ta olduklarına ikna oldu. 1933 Ekspedisyonunda Andrew Irvine'nin
kazması İlk Basamak’ın yaklaşık 250 metre doğusunda 8440 metrenin
üzerinde bulundu. Eric Simonson 1999 Mallory ve Irvine Arama
Ekspedisyonu'nda İlk Basamak’ın altında bu ikiliye ait olduğunu
düşündüğü bir oksijen tüpü buldu. Mallory'nin kalıntıları ise 8150
metrede kazmayla aynı düşey hattaydı. Ne zirvenin yapılmış olabileceğine ne
de bu iki dağcının İkinci Basamak’ın üzerine çıkmış olabileceklerine
dair bir kanıt bulunamadı. Somut kanıt olmamasına rağmen, Everest’in
zirvesine ilk kimin ulaştığına dair soru hala bir tartışma konusu
olarak devam etmekte.
- 1931: 19 Mart: Everest Komitesi Sör William Goodenough’u başkan
seçti. ABD’li ve Alman dağcıların yükselişinden endişe duyup –Almanlar
Kangchenjunga’da oldukça tecrübe kazanmıştı- yeni bir İngiliz
Ekspedisyonuna girişti. Dalai Lama arkadaşça ilişkileri devam ettirmek
için izin verdi. Everest’in üzerinden bir uçuş yapıldı.
- 1933: 4. İngiliz Ekspedisyonu düzenlendi. Yeni nesil dağcılar
Hugh Ruttledge önderliğinde Everest’i denedi. Jack Longland, Frank
Smythe, Eric Shipton, P. Wyn Harris, ve L.R. Wager’den oluşan ekip
"Tigers" adında Sherpa ekibiyle Sarı Bant’ın biraz üstünde 8320 metrede
Kamp 6’yı kurdu. İnerlerken fırtınaya yakalandılar ve yolda 1924
tırmanışında kurulan Kamp 6 kalıntılarını buldular. Kalıntılar arasında
çalışır durumda bir fener bataryası da vardı. 30 Mayıs'ta Wyn Harris ve Wager ilk oksijensiz denemeyi
yapacaklardı. Ancak Norton’un çıktığı yüksekliğe ulaşamadan geri
döndüler.1 Haziran'da Eric Shipton ve Frank Smythe tarafından ikinci bir
oksijensiz deneme yapıldı. 8000 metre üzerinde iki gece geçirerek insan
üstü bir çaba gösterdiler. İlk Basamak’a ulaşıp Norton ile aynı hatta
yükseldiler. Bir parça daha yükselerek Norton'un son yükseldiği
noktadan geri döndüler. Böylelikle 4. ekspedisyon da başarısızlıkla
sonuçlandı.
- 1934: Hiç bir dağcılık deneyimi olmadan ancak özgüvenle Maurice
Wilson Everest’i solo tırmanmayı denedi. Kuzey geçidine ulaştıklarında
Wilson Sherpa’lara 10 gün zirveden dönene kadar beklemelerini söyledi.
Ancak geri dönmedi. Wilson'ın bedeni daha sonra 6400 metrede bulundu.
Çadırında ayakkabılarını çıkarırken öldüğü tespit edildi. Nereye kadar
yükseldiği bilinmiyor. Cesedi buzul çatlağına gömüldü, Rongbuk
Buluzu’nun aşağı doğru hareketinden ara sıra yüzeye çıkıyor.
- 1935: 5. İngiliz Ekspedisyonu. Eric Shipton’ın liderliğinde muson
sonrası küçük bir ekspedisyon olarak düzenlendi. Bu aynı zamanda
Tenzing Norgay'in genç bir taşıyıcı olarak dağa yaptığı ilk yolculuktu.
Bill Tilman, Dr. C.B.M. Warren, E.G.H. Kempson, L.V. Bryant, ve E.H.L.
Wigram’dan oluşan ekip daha çok keşif, inceleme ve Everest civarında
tırmanış amaçlıyordu. Temmuz başından önce muson karlarıyla kaplı
Rongbuk Buzulu’na ulaşılamadı. Dağ tırmanılamayacak durumdaydı yine de
muson sonrası tırmanış koşullarının incelenmesi için Kuzey Geçidinin
dibinde 3. kamp kuruldu. Burada aynı zamanda Maurice Wilson’ın
kalıntıları bulundu. 12 Temmuz'da 2 hafta yetecek erzakla Kuzey Geçidi'ne
ulaşıldı. Sürekli yağan kar daha fazla ilerlemeyi engelliyordu. Sonunda
ekspedisyon civarda çeşitli tırmanışlar yapmak amacıyla alt gruplara
ayrıldı.
- 1936: 6. İngiliz Ekspedisyonu Hugh Ruttledge liderliğinde, eski
dağcılardan Frank Smythe, Eric Shipton, P. Wyn Harris, E.G.H. Kempson,
Dr. C.B.M. Warren, ve E.H.L. Wigram ilk kez gelecek olan P.R. Oliver ve
J.M.L. Gavin ile zirveyi deneyecekti. Tenzing Norgay ikinci kez
taşıyıcı olarak Everest’e geldi. İlk kez hafif telsizler
kullanılacaktı. Bu kadar büyük, güçlü ve tecrübeli bir ekibin tırmanışı 25 Mayıs'ta
erken bir şekilde bastıran muson karları sebebiyle başarıszlıkla
sonuçlandı.
- 1938: 7. İngiliz Ekspedisyonu Bill Tilman tarafından yönetildi.
Tilman’a Eric Shipton, Frank Smythe, C.B.M. Warren, P. Floyd, P.R.
Oliver, ve 1924 trajedisinden Noel Odell eşlik etti. Odell artık 47
yaşındaydı, fakat 1936’da Tilman’la Nanda Devi’yi tırmanmış olarak
oldukça iyi durumdaydı. Tenzing Norgay tekrar Everest’teydi. 1936
ekspedisyonundan ders alarak, Rongbuk Buzulu’na 6 Nisan’da ulaştılar ve
dağı kış karlarından temizlenmiş bir şekilde buldular. 3 hafta içinde
Kuzey geçidinin altında Kamp 3’ü kurmuşlardı ancak hava oldukça soğuk
ve grup devam edemeyecek derecede hastaydı. Daha az bir
yükseklikte dinlenmek için Kharta Vadisine kadar indiler. Bir hafta
sonra döndüklerinde 5 Mayıs’ta muson inanılmaz bir şekilde patlak
vermişti. Dağ tümüyle kar kaplıydı. Yine de önce Kuzey Geçidi'nde 4.
kamp ardından Sarı Bant’ın altında 8290 metre yükseklikte 6. kamp
kuruldu. Peşpeşe iki gün önce Smythe ve Shipton ardından Tilman ve
Lloyd derin kar sebebiyle geri dönmek zorunda kaldı. Ekspedisyon
başarısızlıkla sonuçlandı ancak küçük ekspedisyonlarla da zirve yolunda
epey ilerlenebileceği kanıtlandı.
- 1947: Kanada doğumlu Brit Earl Denman Everest’i izinsiz bir
şekilde tırmanmayı denedi. Ona Ang Dawa ve Tenzing Norgay eşlik
ediyordu, bu Tenzing Norgay’in 9 yıl sonra 4. denemesiydi. Tibet’te
neredeyse tutuklanarak Rongbuk Manastırı'na getirildi. Denman'ın
malzemelerini kullanarak ve aşırı soğuktan mahvolmuş bir durumda Kuzey
Geçidinin altına ulaştılar. İlerlemeye çalıştılarsa da başarılı
olamadılar ve Darjeeling’e kadar geri döndüler. Şaşırtıcı bir şekilde
toplamda 1000 km'lik bu yürüyüş yalnızca 5 hafta sürdü.
- 1950: Ekimde Tibet Çin yönetimine girdi ve Everest ekspedisyonları bir süre için yasaklandı.
Rana ailesi kraliyetten düşünce Nepal batılıların girişine açıldı. Yabancılar ilk kez Everest’in güney tarafına ulaşacaklardı.
İngiliz-Amerikan Nepal Keşfi. ABD’li Dr. Charles Houston ve Bill
Tilman’dan oluşan grup Sherpaların anayurdu olan Solu Khumbu bölgesine
girdi Khumbu Icefall’un başına kadar keşfetti. Tilman Western Cwm’a
giden yolun makul bir rota olmadığı sonucuna vardı.
- 1951: Nepal’den resmi izin olmaksızın Dane Klavs Becker-Larsen
güneyden yaklaşarak Kuzey rotasını denedi. Bir grup Sherpa taşıyıcı ve
rehber ile Tibet’e Lho La tarafından girmeye çalıştı, taş düşmesi ve
deneyim eksikliği sebebiyle dönme kararı aldığında yolun yarısını
tırmanmıştı.
- 1951: Eric Shipton önderliğinde Dağcılık Federasyonu ve Kraliyet
Coğrafya Ekibi bir muson sonraki ekspedisyon düzenledi. M.P. Ward, T.
Bourdillon, W.H. Murray, ve Yeni Zelandalı Edmund Hillary ve H.
Riddiford’ten oluşan ekip taşmış nehirler, yıkılmış köprüler ve
isteksiz taşıyıcılar sebebiyle was forced to contendi 22 Eylül’de
Namche Bazaar’a ulaştılar, 3 gün sonra Khumbu Buzulu’nu geçmekten ve
Western Cwm’a girmekten vazgeçtiler. Pumori’nin eteklerindeki bir
noktadan Güney Geçidine kadar olan rotanın uygun olduğunu
görebiliyorlardı. Ekspedisyon rotayı buzulun sonuna kadar tamamlamayı
başardı.
- 1952: Dağcılık Araştırmaları Fonu’nun desteklediği İsviçre Ekspedisyonu
Bahar denemesi: Dr. E. Wyss-Dunant önderliğinde G. Chevalley, R.
Lambert, R. Dittert, L. Flory, R. Aubert, A. Roch, J. Asper, E.
Hofstetter, ve serdar olarak Tenzing Norgay’den oluşan ekip Geneva
Spur’a kadar tırmanır ve Güney Geçidinde 6. kampı kurmayı başarır. 7.
kamp 8382 metre yükseklikte Güneydoğu sırtında kurulur. Uyku tulumsuz
ve ocaksız geçirilen korkunç bir geceden sonra Tenzing Norgay ve
Raymond Lambert oksijen desteği ile bir zirve denemsi yaparlar ancak
8595 metrede güney zirvesinin hemen altında geri dönmek durumunda
kalırlar. Eriştikleri son yükseklik Norton’un yükseklik rekorunu 25
metreyle kırmalarını sağlar.
Muson sonrası deneme: G. Chevalley, R. Lambert, E. Reiss, J.
Buzio, A. Spohel, G. Gross, N.G. Dyhrenfurth ile birlikte muson sonrası
ekspedisyon düzenler. indomitable Tenzing yine taşıyıcıların Serdar’I
olarak geri dönmüştür. Geneva Spur’u tırmanmak yerine Lhotse Yüzüne
doğru rota bugünkü standart rotaya doğru kaydırılmıştır. Maalesef
ekspedisyon büyük bir şanssızlık sonucu Sherpa Mingma Dorje’nin Lhotse
yüzünde düşen bir buz parçası sebebiyle hayatını kaybetmesiyle karşı
karşıya kalır. Bu Everest tarihinde Maurice Wilson’un ölümünden bu yana
son 20 yılda yaşanan ilk ölüm vakasıdır. Aynı ekip bu sefer de bir ipin
180 metre kayıp düşmesiyle tehlikeli bir an yaşar ancak neyse ki kimse
yaralanmaz. Güney geçidinde bir kamp kurulur ancak kışın dondurucu
soğuğu hissedilmeye başlanmıştır denemenin sonu olur. Ancak ekspedisyon
1953’ oldukça önemli deneyimler bırakmıştır.
- 1953: İngiliz Ekspedisyonu ve İLK ZİRVE. Colonel John Hunt
liderliğinde Dr. R.C. Evans, G. Band, T. Bourdillon, A. Gregory, Edmund
Hillary, W.G. Lowe, C. Noyce, M.P. Ward, M. Westmacott, ve C.G.
Wylie’dan oluşan bir ekibe Serdar olarak Tenzing Norgay eşlik eder. 22
Nisana gelindiğinde rota buzul boyunca oluşturulmuş ve kamp 6 Lhotse
yüzünün eteklerinde 7000 metrede kurulmuştur. Ardından uzun bir aradan
sonra Güney geçidine ulaşılmıştır.
26 Mayıs: Evans ve Bourdillon tarafından güney geçidinden ilk
deneme yapılır. Aynı gün Hunt bir grup Sherpa ile güney geçidinden
yükselerek bir sonraki gün zirveyi deneyecek olan Hillary ve Tenzing
için güneydoğu sırtında Kamp 9u kurarlar. Evans ve Bourdillon 8770
metredeki Güney zirvesine saat 1 sularında ulaşırlar ancak saatin geç
olması, şiddetli rüzgar ve oksijen eksikliği sebebiyle geri
dönmek zorunda kalırlar.
29 Mayıs: Hillary ve Tenzing ile ikinci deneme. Kamp 9’dan 6:30da
yola çıkarak 9’da Güney zirvesine ulaşırlar. 12 metrelik Hillary Step’i
çözdükten sonra saat 11:30da zirveye ulaşarak Everest’e tırmanan ilk
kişiler olurlar. Güney geçidine indiklerinde George Lowe onları
karşılar, Hillary George’a “Sonunda piç kurusunu nakavt ettik!” der.
|
|
|
|