Türkiye Everest Ekspedisyonu 2006

Everest Tırmanılana Kadar

1841: Sör George Everest, Hindistan Kadastro Sorumlusu, Everest’in yerini tespit etti.
1848: Zirve b incelendi ve yüksekliği 176 km uzaklıktan 9200 metre olarak ölçüldü.
1852: Hindistan Trigonometri Araştırmaları Zirve XV’I dünyanın en yüksek yeri olarak belirledi.
1854: Zirve b Zirve XV oldu.
1856: Kadastrocu Andrew Waugh ilk yükseklik ölçümünü tamamladı ve Everest’in 8840 metre yüksekliği olduğunu ilan etti.
1865: Zirve XV Sör George Everest’in adını alarak Everest oldu. Everest Tibet’te Chomolungma Nepal’de ise Sagarmatha olarak bilinir.

1903: Hindistan Genel Valisi Lord Curzon Rusların Tibet üzerindeki etkisinden korkarak Sör Francis Younghusband’ı “sınır ve ticaret” pazarlığı yapmak üzere Tibet’e gönderdi. Tibetliler pazarlığı reddettiklerinde Younghusband Lhasa’ya İngiliz Ordusu Ekspedisyonu götürdü. Dalai Lama Mongolia’ya kaçtıktan sonra Eylül 1904’te bir anlaşma imzalandı.
1904: Younghusband'ın ekibinden J. Claude White Kampa Everest’in doğu tarafını yaklaşık 150 km uzaklıktan Kampa Dzong’dan görüntüledi. Bu Everest’in ilk fotoğrafı olmasa da kimi önemli ayrıntıları gösteren ilk çalışmaydı.
1907: İngiliz Kadastro Ekibi üyesi Natha Nepal tarafından Everest bölgesine giriş izni aldı. Dağın güney rotasının çıkış noktası olan Dush Kosi vadisinden Khumbu buzulunun sonuna kadar haritasını yaptı.
1913: İngiliz askeri kuvvetlerinden Yüzbaşı John Noel Everest’e yaklaşmanın en iyi yolunu bulmak amacıyla Tibet’e doğru yola çıktı. O dönemde Tibet’e yabancıların girmesi yasaktı. Everest’e 96 km kadar yaklaştığında haritalarda görünmeyen bir dağ dizisi ile karşılaştı. Noel puslar arkasından belirdiğinde Everest’in son 300 metresini görebiliyordu.
1920: Çin ile Rusya arasındaki politik gerginlik azaldığında Dalai Lama Tibet’i yabancılara açtı. Kraliyet Coğrafya Ekibi ve Dağcılık Federasyonu Everest’e düzenlenecek bir ekspedisyon üzerine tartışmak için bir toplantı düzenledi. Kuzey ve Güney kutuplarına ulaşılmıştı ve bir sonraki başarı Everest olmalıydı. Younghusband Everest Komitesini kurdu ve zirve denemesi ikincil olmak üzere dağı keşif amaçlı bir ekspedisyonun ertesi yıl gerçekleştirilmesine karar verildi. Tümüyle bir zirve denemesi amaçlı bir organizasyon ertesi yıl, 1922’de yapılacaktı.
1921: Yarbay Charles Howard-Bury liderliğinde İlk İngiliz Everest Keşif Ekspedisyonu düzenlendi. Bu George Leigh Mallory'nin Everest’e ilk yolculuğuydu. 10 hafta boyunca dağa kuzey ve doğu tarafından yaklaşma yollarını aradıktan sonra, 24 Eylül 1921 tarihinde, Guy Bullock ve George Mallory 7000 metredeki Kuzey Geçidi’ne ilk ulaşan dağcılar oldular. Dağın kuzey rotası açılmaktaydı.
1922: Tümgeneral C.G. Bruce liderliğindeki İkinci İngiliz Ekspedisyonu önceki yıl keşfedilen rotayı izleyecekti. George Mallory, George Finch, Geoffrey Bruce, Henry Morshead, Edward Norton, Howard Somervell gibi dağcılar ve ekspedisyonu filme alacak olan John Noel ile Everest’e geri döndü. 22 Mayıs’ta Mallory, Norton, Somervell ve Morshead ilk denemelerini yaptılar ve inişe geçmeden önce Kuzey Sırtı’nda 8170 metreye ulaştılar. 23 Mayıs’ta George Finch ve Geoffrey Bruce Kuzey Sırtı ve Yüzü boyunca yükselerek oksijen desteğiyle 8320 metreye tırmandılar. 7 Haziranda, Mallory Kuzey Geçidi’nin altında 7 Sherpa’nın hayatına malolacak olan üçüncü bir denemeye liderlik etti. Bu Everest tarihindeki ilk kayıplardı.
1923: ABD’de bir seminerde Mallory’ye neden Everest’i tırmanmak istediği sorulduğunda Mallory o ünlü yanıtı verdi: “Çünkü orada”.
1924: 4 Haziran'da kötü hava koşullarında geçen bir kaç haftadan sonra Kuzey rotasında en son 8140 metredeki Kamp 6’a ulaşıldı. Norton ve Somervell oksijensiz bir deneme yaparak, Kuzey Yüzüne doğru çapraz bir hat takip ederek Büyük Kulvar'a ulaşmak istediler. Somervell 8500 metrede tırmanıştan vazgeçtikten sonra Norton yoluna yalnız başına devam etti ve 8570 metreye ulaşarak 29 yıl boyunca tırmanılamayacak olan bir yüksekliğe ulaşmayı başardı. 8 Haziran'da George Mallory ve Andrew Irvine oksijen kullanarak zirveyi tekrar denediler. Destek ekibinden Noel Odell 12:50'de Kuzey sırtında Büyük Basamak'ta tırmanıcıları bir an gördü. Odell’e göre plana göre geride kalmışlardı ancak oldukça şevkle tırmanıyorlardı. Odell önceleri 2 dağcının İkinci Basamak denilen yeri tırmandıklarını düşünmüştü, ancak yıllar sonra 1933 ekspedisyonundan konuştuğu dağcılardan bu aşamanın zorluğuna dair edindiği izlenimle aslında İlk Basamak'ta olduklarına ikna oldu. 1933 Ekspedisyonunda Andrew Irvine'nin kazması İlk Basamak’ın yaklaşık 250 metre doğusunda 8440 metrenin üzerinde bulundu. Eric Simonson 1999 Mallory ve Irvine Arama Ekspedisyonu'nda İlk Basamak’ın altında bu ikiliye ait olduğunu düşündüğü bir oksijen tüpü buldu. Mallory'nin kalıntıları ise 8150 metrede kazmayla aynı düşey hattaydı. Ne zirvenin yapılmış olabileceğine ne de bu iki dağcının İkinci Basamak’ın üzerine çıkmış olabileceklerine dair bir kanıt bulunamadı. Somut kanıt olmamasına rağmen, Everest’in zirvesine ilk kimin ulaştığına dair soru hala bir tartışma konusu olarak devam etmekte.
1931: 19 Mart: Everest Komitesi Sör William Goodenough’u başkan seçti. ABD’li ve Alman dağcıların yükselişinden endişe duyup –Almanlar Kangchenjunga’da oldukça tecrübe kazanmıştı- yeni bir İngiliz Ekspedisyonuna girişti. Dalai Lama arkadaşça ilişkileri devam ettirmek için izin verdi. Everest’in üzerinden bir uçuş yapıldı.
1933: 4. İngiliz Ekspedisyonu düzenlendi. Yeni nesil dağcılar Hugh Ruttledge önderliğinde Everest’i denedi. Jack Longland, Frank Smythe, Eric Shipton, P. Wyn Harris, ve L.R. Wager’den oluşan ekip "Tigers" adında Sherpa ekibiyle Sarı Bant’ın biraz üstünde 8320 metrede Kamp 6’yı kurdu. İnerlerken fırtınaya yakalandılar ve yolda 1924 tırmanışında kurulan Kamp 6 kalıntılarını buldular. Kalıntılar arasında çalışır durumda bir fener bataryası da vardı. 30 Mayıs'ta Wyn Harris ve Wager ilk oksijensiz denemeyi yapacaklardı. Ancak Norton’un çıktığı yüksekliğe ulaşamadan geri döndüler.1 Haziran'da Eric Shipton ve Frank Smythe tarafından ikinci bir oksijensiz deneme yapıldı. 8000 metre üzerinde iki gece geçirerek insan üstü bir çaba gösterdiler. İlk Basamak’a ulaşıp Norton ile aynı hatta yükseldiler. Bir parça daha yükselerek Norton'un son yükseldiği noktadan geri döndüler. Böylelikle 4. ekspedisyon da başarısızlıkla sonuçlandı.
1934: Hiç bir dağcılık deneyimi olmadan ancak özgüvenle Maurice Wilson Everest’i solo tırmanmayı denedi. Kuzey geçidine ulaştıklarında Wilson Sherpa’lara 10 gün zirveden dönene kadar beklemelerini söyledi. Ancak geri dönmedi. Wilson'ın bedeni daha sonra 6400 metrede bulundu. Çadırında ayakkabılarını çıkarırken öldüğü tespit edildi. Nereye kadar yükseldiği bilinmiyor. Cesedi buzul çatlağına gömüldü, Rongbuk Buluzu’nun aşağı doğru hareketinden ara sıra yüzeye çıkıyor.
1935: 5. İngiliz Ekspedisyonu. Eric Shipton’ın liderliğinde muson sonrası küçük bir ekspedisyon olarak düzenlendi. Bu aynı zamanda Tenzing Norgay'in genç bir taşıyıcı olarak dağa yaptığı ilk yolculuktu. Bill Tilman, Dr. C.B.M. Warren, E.G.H. Kempson, L.V. Bryant, ve E.H.L. Wigram’dan oluşan ekip daha çok keşif, inceleme ve Everest civarında tırmanış amaçlıyordu. Temmuz başından önce muson karlarıyla kaplı Rongbuk Buzulu’na ulaşılamadı. Dağ tırmanılamayacak durumdaydı yine de muson sonrası tırmanış koşullarının incelenmesi için Kuzey Geçidinin dibinde 3. kamp kuruldu. Burada aynı zamanda Maurice Wilson’ın kalıntıları bulundu. 12 Temmuz'da 2 hafta yetecek erzakla Kuzey Geçidi'ne ulaşıldı. Sürekli yağan kar daha fazla ilerlemeyi engelliyordu. Sonunda ekspedisyon civarda çeşitli tırmanışlar yapmak amacıyla alt gruplara ayrıldı.
1936: 6. İngiliz Ekspedisyonu Hugh Ruttledge liderliğinde, eski dağcılardan Frank Smythe, Eric Shipton, P. Wyn Harris, E.G.H. Kempson, Dr. C.B.M. Warren, ve E.H.L. Wigram ilk kez gelecek olan P.R. Oliver ve J.M.L. Gavin ile zirveyi deneyecekti. Tenzing Norgay ikinci kez taşıyıcı olarak Everest’e geldi. İlk kez hafif telsizler kullanılacaktı. Bu kadar büyük, güçlü ve tecrübeli bir ekibin tırmanışı 25 Mayıs'ta erken bir şekilde bastıran muson karları sebebiyle başarıszlıkla sonuçlandı.
1938: 7. İngiliz Ekspedisyonu Bill Tilman tarafından yönetildi. Tilman’a Eric Shipton, Frank Smythe, C.B.M. Warren, P. Floyd, P.R. Oliver, ve 1924 trajedisinden Noel Odell eşlik etti. Odell artık 47 yaşındaydı, fakat 1936’da Tilman’la Nanda Devi’yi tırmanmış olarak oldukça iyi durumdaydı. Tenzing Norgay tekrar Everest’teydi. 1936 ekspedisyonundan ders alarak, Rongbuk Buzulu’na 6 Nisan’da ulaştılar ve dağı kış karlarından temizlenmiş bir şekilde buldular. 3 hafta içinde Kuzey geçidinin altında Kamp 3’ü kurmuşlardı ancak hava oldukça soğuk ve grup devam edemeyecek derecede hastaydı. Daha az bir yükseklikte dinlenmek için Kharta Vadisine kadar indiler. Bir hafta sonra döndüklerinde 5 Mayıs’ta muson inanılmaz bir şekilde patlak vermişti. Dağ tümüyle kar kaplıydı. Yine de önce Kuzey Geçidi'nde 4. kamp ardından Sarı Bant’ın altında 8290 metre yükseklikte 6. kamp kuruldu. Peşpeşe iki gün önce Smythe ve Shipton ardından Tilman ve Lloyd derin kar sebebiyle geri dönmek zorunda kaldı. Ekspedisyon başarısızlıkla sonuçlandı ancak küçük ekspedisyonlarla da zirve yolunda epey ilerlenebileceği kanıtlandı.
1947: Kanada doğumlu Brit Earl Denman Everest’i izinsiz bir şekilde tırmanmayı denedi. Ona Ang Dawa ve Tenzing Norgay eşlik ediyordu, bu Tenzing Norgay’in 9 yıl sonra 4. denemesiydi. Tibet’te neredeyse tutuklanarak Rongbuk Manastırı'na getirildi. Denman'ın malzemelerini kullanarak ve aşırı soğuktan mahvolmuş bir durumda Kuzey Geçidinin altına ulaştılar. İlerlemeye çalıştılarsa da başarılı olamadılar ve Darjeeling’e kadar geri döndüler. Şaşırtıcı bir şekilde toplamda 1000 km'lik bu yürüyüş yalnızca 5 hafta sürdü.
1950: Ekimde Tibet Çin yönetimine girdi ve Everest ekspedisyonları bir süre için yasaklandı.
Rana ailesi kraliyetten düşünce Nepal batılıların girişine açıldı. Yabancılar ilk kez Everest’in güney tarafına ulaşacaklardı.
İngiliz-Amerikan Nepal Keşfi. ABD’li Dr. Charles Houston ve Bill Tilman’dan oluşan grup Sherpaların anayurdu olan Solu Khumbu bölgesine girdi Khumbu Icefall’un başına kadar keşfetti. Tilman Western Cwm’a giden yolun makul bir rota olmadığı sonucuna vardı.
1951: Nepal’den resmi izin olmaksızın Dane Klavs Becker-Larsen güneyden yaklaşarak Kuzey rotasını denedi. Bir grup Sherpa taşıyıcı ve rehber ile Tibet’e Lho La tarafından girmeye çalıştı, taş düşmesi ve deneyim eksikliği sebebiyle dönme kararı aldığında yolun yarısını tırmanmıştı.
1951: Eric Shipton önderliğinde Dağcılık Federasyonu ve Kraliyet Coğrafya Ekibi bir muson sonraki ekspedisyon düzenledi. M.P. Ward, T. Bourdillon, W.H. Murray, ve Yeni Zelandalı Edmund Hillary ve H. Riddiford’ten oluşan ekip taşmış nehirler, yıkılmış köprüler ve isteksiz taşıyıcılar sebebiyle was forced to contendi 22 Eylül’de Namche Bazaar’a ulaştılar, 3 gün sonra Khumbu Buzulu’nu geçmekten ve Western Cwm’a girmekten vazgeçtiler. Pumori’nin eteklerindeki bir noktadan Güney Geçidine kadar olan rotanın uygun olduğunu görebiliyorlardı. Ekspedisyon rotayı buzulun sonuna kadar tamamlamayı başardı.
1952: Dağcılık Araştırmaları Fonu’nun desteklediği İsviçre Ekspedisyonu
Bahar denemesi: Dr. E. Wyss-Dunant önderliğinde G. Chevalley, R. Lambert, R. Dittert, L. Flory, R. Aubert, A. Roch, J. Asper, E. Hofstetter, ve serdar olarak Tenzing Norgay’den oluşan ekip Geneva Spur’a kadar tırmanır ve Güney Geçidinde 6. kampı kurmayı başarır. 7. kamp 8382 metre yükseklikte Güneydoğu sırtında kurulur. Uyku tulumsuz ve ocaksız geçirilen korkunç bir geceden sonra Tenzing Norgay ve Raymond Lambert oksijen desteği ile bir zirve denemsi yaparlar ancak 8595 metrede güney zirvesinin hemen altında geri dönmek durumunda kalırlar. Eriştikleri son yükseklik Norton’un yükseklik rekorunu 25 metreyle kırmalarını sağlar.
Muson sonrası deneme: G. Chevalley, R. Lambert, E. Reiss, J. Buzio, A. Spohel, G. Gross, N.G. Dyhrenfurth ile birlikte muson sonrası ekspedisyon düzenler. indomitable Tenzing yine taşıyıcıların Serdar’I olarak geri dönmüştür. Geneva Spur’u tırmanmak yerine Lhotse Yüzüne doğru rota bugünkü standart rotaya doğru kaydırılmıştır. Maalesef ekspedisyon büyük bir şanssızlık sonucu Sherpa Mingma Dorje’nin Lhotse yüzünde düşen bir buz parçası sebebiyle hayatını kaybetmesiyle karşı karşıya kalır. Bu Everest tarihinde Maurice Wilson’un ölümünden bu yana son 20 yılda yaşanan ilk ölüm vakasıdır. Aynı ekip bu sefer de bir ipin 180 metre kayıp düşmesiyle tehlikeli bir an yaşar ancak neyse ki kimse yaralanmaz. Güney geçidinde bir kamp kurulur ancak kışın dondurucu soğuğu hissedilmeye başlanmıştır denemenin sonu olur. Ancak ekspedisyon 1953’ oldukça önemli deneyimler bırakmıştır.
1953: İngiliz Ekspedisyonu ve İLK ZİRVE. Colonel John Hunt liderliğinde Dr. R.C. Evans, G. Band, T. Bourdillon, A. Gregory, Edmund Hillary, W.G. Lowe, C. Noyce, M.P. Ward, M. Westmacott, ve C.G. Wylie’dan oluşan bir ekibe Serdar olarak Tenzing Norgay eşlik eder. 22 Nisana gelindiğinde rota buzul boyunca oluşturulmuş ve kamp 6 Lhotse yüzünün eteklerinde 7000 metrede kurulmuştur. Ardından uzun bir aradan sonra Güney geçidine ulaşılmıştır.
26 Mayıs: Evans ve Bourdillon tarafından güney geçidinden ilk deneme yapılır. Aynı gün Hunt bir grup Sherpa ile güney geçidinden yükselerek bir sonraki gün zirveyi deneyecek olan Hillary ve Tenzing için güneydoğu sırtında Kamp 9u kurarlar. Evans ve Bourdillon 8770 metredeki Güney zirvesine saat 1 sularında ulaşırlar ancak saatin geç olması, şiddetli rüzgar ve oksijen eksikliği sebebiyle geri dönmek zorunda kalırlar.
29 Mayıs: Hillary ve Tenzing ile ikinci deneme. Kamp 9’dan 6:30da yola çıkarak 9’da Güney zirvesine ulaşırlar. 12 metrelik Hillary Step’i çözdükten sonra saat 11:30da zirveye ulaşarak Everest’e tırmanan ilk kişiler olurlar. Güney geçidine indiklerinde George Lowe onları karşılar, Hillary George’a “Sonunda piç kurusunu nakavt ettik!” der.

<<		>>